Publikowanie cudzych zdjęć a prawo autorskie

Bardzo łatwy dostęp do zdjęć w sieci przekłada się na liczne nadużycia w tej kwestii. Należy pamiętać o tym, iż fotografie, które spełniają cechy utworu (są indywidualne, twórcze, oryginalne) stanowią wytwór chroniony prawem autorskim i nie wolno ich rozpowszechniać, czyli udostępniać publicznie, np. w internecie bez zgody ich autora. Zdjęcia podlegają takim samym regulacjom prawnym jak inne utwory posiadające cechę osobistej twórczości (inwencji, samodzielności, oryginalności opracowania). Wykorzystując je bez zgody ich autora, naruszamy jego prawa majątkowe oraz osobiste.

Jednak nie każde zdjęcie stanowi przedmiot prawa autorskiego. Utworem nie jest m.in. fotografia wystawionego na aukcję obiektu. Natomiast zdjęcie z elementami artystycznymi – już tak. Aby było ono chronione przez prawo, musi być wynikiem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, czyli stanowić utwór. Rozpowszechnianie utworów, w tym przypadku publikowanie cudzych zdjęć w internecie, wymaga uzyskania zgody ich autora. Wiąże się to z pojęciem monopolu autorskiego, którego podstawą jest prawo twórcy do publicznego udostępniania własnego utworu tak, aby wszyscy mieli do niego dostęp. Jeśli autor danej fotografii uzna, iż publikacja jego dzieła w danym miejscu oraz kontekście i o danym czasie godzi w jego interesy może zakazać publikacji swojego zdjęcia. Na publikację, umieszczenie zdjęcia na danej stronie internetowej należy uzyskać licencję od twórcy fotografii, czyli właściciela praw autorskich. Najczęściej przybiera ono formę wynagrodzenia.

Istnieją trzy prawne możliwości publikacji zdjęć:

1. wszelkie prawa zastrzeżone – bez zgody autora/właściciela praw nie można rozpowszechniać jego fotografii
2. uznanie autorstwa – można rozpowszechniać dane zdjęcia, lecz pod nimi należy dodać informacje kto jest autorem dzieła
3. dozwolony użytek własny – fotografie można rozpowszechniać, modyfikować je czy też wykorzystywać we własnych produkcjach/grafikach bez uprzedniej zgody autora, lecz trzeba podać kto jest autorem oryginału. Tego rodzaju dzieł nie można w żaden sposób wiązać z działaniem komercyjnym/dochodowym bądź modyfikować.

W jakich sytuacjach można zamieszczać w internecie cudze zdjęcia bez zgody ich autora?

• w ramach tzw. dozwolonego użytku, czyli wtedy, gdy używa się fotografii jako informacji, sprawozdania z aktualnych wydarzeń (pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy, producenta lub wydawcy oraz źródła)
• w ramach tzw. przedruku, czyli ponownego umieszczenia fotografii ukazanych wcześniej na ogólnie dostępnych ulicach, drogach, placach, ogrodach
• w celu poinformowania o wydarzeniu kulturalnym, np. o wystawie (odtworzenie materiału z miejsca wystawy – jako zdjęcie ukazujące ogólny rzut paru prac danego autora)
• podczas przygotowywania internetowej publikacji na temat znanego fotografa możemy umieścić na poświęconej mu stronie jego zdjęcia bez obaw naruszenia praw autorskich

Aby skutecznie zabezpieczyć zdjęcie przed kradzieżą, można na jego centralnym miejscu umieścić sporych rozmiarów znak wodny lub zapis „Wszelkie prawa zastrzeżone”. Na szczęście ochrona utworów – zdjęć jest od tego niezależna i uwarunkowana przepisami ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r. (z wyłączeniem dokumentacyjnych fotografii, tych prezentujących elewacje budynków i zdjęć stanowiących proste informacje prasowe).